Eklenme Tarihi: 28/08/2025

Adana Tabip Odası ve İMO Adana Şubemiz, ASM ve Özel Sağlık Kuruluşları yapılarının depreme dayanıklılığı konusunda ortak açıklama yaptı:

Aile Sağlık Merkezlerinin ve Özel Sağlık Kuruluşlarının bulunduğu yapılar depreme dayanıklı mı?

Türkiye’nin içinde bulunduğu deprem kuşağındaki aktif fayların hareketliliği; yapı güvenliğini ulusal bir mücadele konusu haline getirmiştir. Bu konun tartışmasız en kritik unsurlarından biride sağlık hizmeti verilen yapıların güvenliğidir.

6 Şubat 2023 Kahramanmaraş merkezli depremlerden etkilenen illerin başında gelen Hatay, Adıyaman, Maraş ve Malatya’da da birçok hastanenin ağır hasar ya da orta hasar aldığını ve deprem sonrasında acil kullanımı gereken bu yapıların depremden etkilenen vatandaşlara hizmet verecek durumda olmadığını gördük. Birçok depremzede; enkazdan yaralı olarak çıkarıldı ama acil sağlık hizmeti alamadığı ve yüzlerce kilometre uzaklıktaki çevre illerin hastanelerine nakledilmek zorunda kalındığı için ya hastanelerde yaşamlarını yitirdi ya da kalıcı engelli duruma geldi.

Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği sağlık kuruluşu yapılarını, bina önem katsayısı açsından 1. Derece Önemli yapı sınıfında görmektedir. Yönetmelikte, sağlık binaları tasarlanırken bina önem davranış katsayısını normal bir binaya göre 1,5 katını alarak tasarlaması gerektiğini belirtilmektedir. Yeni sağlık kurumlarının binaları tasarlanırken bu kuralları uyulması zorunludur. Aynı zamanda kiralama yapıldığında da bu şartların sağlanmış olduğu binalar kiralanmalıdır.

Türkiye sağlık sisteminde 1. Basamak sağlık hizmetleri veren Aile Sağlık Merkezleri Büyükşehir, İl ve İlçelerde neredeyse her mahallede olması gereken yapılardır. Sağlık Bakanlığı tarafından resmi gazetede yayınlanan Aile Hekimliği Uygulama Yönetmeliğinin 23. Maddesi, Aile Sağlık Merkezlerinin fiziki şartlarını açıklamaktır.

Bu maddenin birinci fıkrası şu şekildedir:

(1) Aile sağlığı merkezlerinde aşağıda belirtilen asgari fiziki şartlar aranır.

a) Binanın kolay ulaşılabilir, güvenli, uygun havalandırma, ısıtma ve aydınlatma imkânlarına sahip, toplam alanının tek aile hekimi için 60 metrekare olması gerekir. Birden fazla hekimin birlikte çalışması durumunda her aile hekimi için 20 metrekare ilave edilir. Bir aile sağlığı merkezinde 2-6 aile hekimliği birimi olmasına azami dikkat gösterilir.

Başlangıçta tarif edilen güvenli ifadesinin hangi açıdan güvenli olduğu izaha muhtaç muğlak bir tanımlamadır. Öyle ki bir sağlık kuruluşunun bulunduğu yapının güvenliğinin ancak Türk Bina Deprem Yönetmeliğinde tanımlanan kriterlere göre belirlenmesi ve TBDY’ye atıf yapılması gerekirken yukarıdaki tanımda, sadece güvenli kelimesinin kullanımı ile işin ciddiyetinden uzaklaşılmaktadır.

İnşaat mühendisleri Adana Şubesi ve Adana Tabip Odası olarak depremi yaşamış ve bundan sonrada yaşama riski altında bulunan kentimizde yer alan, başta Aile Sağlık Merkezleri olmak üzere Özel Sağlık Kuruluşlarının, Özel Polikliniklerin, Özel Muayenelerin bulunduğu yapıların, depreme ne kadar dayanıklı olduğunu sorguluyor ve tespitlerimizi siz değerli Adana kamuoyuna sunuyoruz.

Kentimizde bulunan birçok ASM, inşaat ruhsatı dahi olmayan, mühendislik hizmeti almamış yapıların ticari amaçla yapılan bodrum, zemin ve asma katında hizmet vermektedir. İnşaat ruhsatı almış yapı denetimi görmüş binalardaki kullanımda ise, Türk Deprem Yönetmeliğinin sağlık kuruluşlarında aranan kriterlerine göre tasarlanmış yapılar olmadığı, konut ya da konut + ticari olarak tasarlanan yapıların içerisinde kiralama yöntemi ile hizmet verdiği bilinmektedir.

Özel sağlık poliklinikleri ve özel muayenelerin açılış izni sırasında depreme dayanıklılık raporu istenmesine rağmen, söz konusu raporların kağıt üzerinde kaldığı görülmektedir. Yapıdan alınan bir iki sıyırma deneyi ve karot örneği ile gelişi güzel raporlar hazırlanmakta kağıt üzerinde prosedür tamamlanmaktadır. Yerinde tespit ve incelemelerin de hiç yapılmadığı ya da eksik yapıldığı görülmektedir.

Oysa bu tür yapıların Türk Bina Deprem Yönetmeliğine göre deprem kriterlerini karşılayacak şekilde bina performans analizinin yapılması ve konunun uzmanları tarafından bu raporların denetlenmesi gerekmektedir.

2010 yılında, ülke genelinde Aile Hekimliği uygulamasının başlaması ile sağlık ocakları kapatılmıştır. Sağlık Ocakları müstakil kamu binalarında hizmet verirken, yerine ikame edilen ASM sisteminde bu uygulamaya son verilerek, kiralama yöntemi ile ne yazıktır ki apartman altı ASM’lerin oluşmasına imkan verilmiştir.

Tüm bu anlattıklarımız ülkemizde sağlığa bakışın sonucudur. İzlenen politikalarla, sağlık giderek kamu tarafından karşılanan bir hak olmaktan çıkarılmıştır, Şurası muhakkak ki öncelikle bu anlayışın değişmesi zorunludur.

Sağlık hakkı anayasal bir haktır. Devletin,  gerekli tesislere, depreme dayanıklılık şartları sağlanmış tesislere ve şartlara ulaşma, bunları kullanma hakkını vatandaşlarına sağlaması gerekmektedir.

İnşaat Mühendisleri Adana Şubesi ve Adana Tabip Odası olarak; sağlık kuruluşlarının ilk açılış izinlerinde deprem performans analizlerinin yapılması ve sonrasında sağlık hizmeti verilen yapıların belli sürelerde uzmanlarınca denetlenmesi konusunda kamuoyu nezdinde yetkileri uyarıyoruz.

Depreme dayanıklı olmayan sağlıksız yapılarda sağlık hizmeti verilmesinin, cinayete davetiye çıkarmak olduğu unutulmamalıdır.

• 
• 
• 
• 
• 
•